Türkiye’nin faiz ve Kur Korumalı Mevduat (KKM) gideri ne kadar, verginin ne kadarı faize gidiyor?

Türkiye’nin faiz gideri 2022 yılında 300 milyar lirayı aştı. Kur Korumalı Mevduat (KKM) maliyeti de eklendiğinde bu rakam 400 milyar liranın üzerinde.

KKM dahil faiz giderlerinin vergi gelirlerine oranı 2022 yılında yüzde 17,1 oldu. Yani devletin topladığı 100 lira bakirenin 17 lirası faiz ve KKM gideri oldu.

Faiz giderlerinin bütçesinin iç payı da beş yıl önce yüzde 8,4’e kadar düşmesine rağmen 2022’de KKM dahil olarak içerdiği yüzde 13,7’ye çıktı. KKM’nin 2022’deki toplam maliyeti ise 92,5 milyar lira oldu.

Türkiye’nin faiz gideri ne kadar? Türkiye AK Parti döneminde ne kadar faiz ödedi? Faiz ödemelerinin bütçe giderlerindeki pay kaç?

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın resmi verileri üzerinden Türkiye’nin faiz karnesini analiz ettik.

Türkiye faize ne kadar tutar?

AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında Türkiye’nin faiz gideri 51,9 milyar liraydı. İlk kez 2015 yılında 50 milyar barajını aşan faiz gideri 2016’da 50,2 milyar harcamaydı.

2018’de 74 milyar liraya ulaşan faiz gideri 2020’de 134 milyar oldu.

2021’de 180,9 milyar liraya ulaşan faiz maliyeti 2022’de 310,9 milyar liraya kadar çıktı. KKM ise faiz giderleri yer altında gözlemlenir. Bu da eklendiğinde 2022’de faiz ve KKM gideri 403,4 milyar lira oldu.

Dolar bazında faiz gideri ne kadar?

Dolar bazında faiz gideri ise kurdaki oynamanın da bakıcı oğlu 20 senede değişken bir seyir izlendi. 2002’de 34,3 milyar Amerikan doları olan faiz gideri 2008’de 40 milyar dolara ulaştı. 2017’de ise en düşük orana ulaşıldı. Bu sene faiz ödemesi 15,6 milyar dolar oldu.

2021’de 21,3 milyar dolar olan faiz gideri 2022’de 18,9 milyar dolar oldu. KKM’nin sürgünle bu gideri 24,4 milyar faizle varıyor.

Faiz bütçesindeki pay kaç?

Faiz bütçesindeki payı 2001 krizi döneminde yüzde 51’e kadar çıktı. Yani bütçenin yarıdan fazlası faize gider. AK Parti’nin iktidara geldiği 2002’de bu oran yüzde 45 idi.

2003’te yüzde 42 olan faizin bütçedeki payı ardından 2011’in maliyetlerini kadar hayatlarını böyle düşerek yüzde 13,4’e kadar indi.

2017 yılında yüzde 8,4’e kadar düşen oran 2022 yılında yüzde 10,6 oldu. KKM dahil olmak üzere ise bu oran 2022 için yüzde 13,7 oluyor.

Toplanan virginin ne kadarı faize gidiyor?

Peki, toplanan virginin ne kadarı faize gitti? 2000 yılında toplanan 100 lira bakire 77 lira faize giderken bu oran 2001’de yüzde 103’ü aştı. Yani, toplanan vergi faiz giderini karşılamaya yetmiyordu. 2002’de 87’ye düşen oran 2003’te yüzde 70 oldu.

Kademeli şekilde düşen faiz giderlerinin toplanan vergiye oranı 20016 ve 2017’de yüzde 11’e kadar geriledi. Bu oran 2021’de yüzde 15,5’e giderken 2022’de yüzde 13,2’ye düştü. KKM dahil kimlikleri ise bu oran yüzde 17,1’e yükseliyor.

KKM faiz gideri hesabı mı?

Türk lirasını dövize karşı koruma altına alacak KKM’nin maliyeti 2022 yılında toplam 92,5 milyar lira oldu. Bu ödeme, bütçede ‘Mevduat ve Katılma Hesaplarının Kur Artışlarına Karşı Korunmasına İlişkin Giderler’ başlığıyla yer alıyor. Yani KKM maliyeti faiz dışı gider olarak gösteriliyor.

KKM’nin “kesinlikle bir faiz gideri” olduğunu söyleyen Hazine Eski Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, blogunda şöyle diyor:

“Aslında faiz ödemesi olarak kaydedilmesi gereken bu ödeme faizi dışı gider olarak gösteriliyor. Bunu olması gereken kalem yani faiz ödemelerine eklersek faiz giderleri 403,4 milyar LİRA’ya yükseliyor.”